Osteoporoz nədir və əlamətləri nələrdir?

Osteoporoz Nədir? Səbəbləri, əlamətləri və müalicə yolları

Osteoporozun tərifi

Osteoporoz, sümük kütləsinin azalması və sümük toxumasının zəifləməsi ilə xarakterizə olunan, sümük qırılmaları riskini artıran xroniki və proqressiv bir skelet xəstəliyidir. Bu vəziyyət sümüklərin daha kövrək və zəif olmasına səbəb olur ki, bu da kiçik zədələr və ya yüngül yıxılmalar nəticəsində qırılmalara gətirib çıxara bilər.

Osteoporozun səbəbləri

Osteoporozun yaranmasına bir sıra amillər təsir edə bilər. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:

1. Yaş və Cins – Yaş artdıqca sümük kütləsi azalır. Xüsusilə menopozdan sonra qadınlarda osteoporoz riski artır.
2. Genetik Meyllilik – Ailəsində osteoporoz xəstəliyi olan insanlarda bu xəstəliyin inkişaf etmə ehtimalı daha yüksəkdir.
3. Hormon Dəyişiklikləri – Östrogen və testosteron səviyyəsinin azalması sümük sıxlığını aşağı sala bilər.
4. Qidalanma Faktoru – Kalsium və D vitamini çatışmazlığı sümük sağlamlığına mənfi təsir göstərir.
5. Hərəkətsiz Yaşam Tərzi – Fiziki aktivliyin az olması sümük zəifləməsinə səbəb ola bilər.
6. Siqaret və Alkoqol İstifadəsi – Siqaret çəkmək və alkoqol istehlakı sümük sıxlığını azalda bilər.
7. Bəzi Xroniki Xəstəliklər və Dərmanlar – Kortikosteroidlər kimi bəzi dərmanlar və revmatoid artrit kimi bəzi xəstəliklər osteoporoz riskini artırır.

Osteoporozun əlamətləri

Osteoporoz erkən mərhələlərdə əlamətsiz irəliləyə bilər. Ancaq xəstəlik inkişaf etdikcə aşağıdakı simptomlar müşahidə oluna bilər:

• Kürək və bel ağrıları
• Boyun qısalması və duruş pozğunluğu
• Yüngül travmalardan sonra baş verən sümük qırılmaları
• Sümüklərdə zəiflik və kövrəklik hissi

Osteoporozun Diaqnozu

Osteoporozun diaqnozu əsasən sümük sıxlığı ölçümü (DEXA – Dual-energy X-ray absorptiometry) vasitəsilə aparılır. Bu test sümüklərin mineral sıxlığını qiymətləndirərək osteoporoz riskini müəyyən edir. Həmçinin, qanın və sidiyin biokimyəvi analizləri də həkimlərə sümük metabolizması haqqında məlumat verir.

Osteoporozun Müalicəsi və Qarşısının Alınması

Osteoporozun müalicəsi və qarşısının alınması üçün aşağıdakı metodlardan istifadə edilir:

1. Dərman Müalicəsi

• Bifosfonatlar – Sümük rezorbsiyasını azaldaraq sümük sıxlığını qoruyur.
• Hormonal Müalicə – Östrogen və testosteron səviyyəsini tənzimləmək üçün istifadə olunur.
• Kalsitonin və Denosumab – Sümük parçalanmasını azaldan dərmanlardır.
• Romosozumab – Sümük yenilənməsini stimullaşdıran yeni nəsil dərmandır.

2. Qidalanma və Pəhriz

• Kalsiumla Zəngin Qidalar – Süd məhsulları, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, badam, quru meyvələr.
• D vitamini Mənbələri – Günəş işığı, balıq, yumurta.
• Zülal və Magnezium – Sümük sağlamlığını qorumaq üçün vacib minerallardır.

3. Fiziki Aktivlik və Yaşam Tərzi

• Ağırlıqla edilən məşqlər – Sümük sıxlığını qorumağa kömək edir.
• Balans və koordinasiya məşqləri – Yıxılma riskini azaldır.
• Siqaret və alkoqoldan çəkinmək – Sümük sağlamlığı üçün vacibdir.

Nəticə

Osteoporoz dünya miqyasında milyonlarla insanı təsir edən ciddi bir sağlamlıq problemidir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə yanaşmaları sümük sağlamlığını qorumağa və qırılma riskini azaltmağa kömək edir. Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki aktivlik və düzgün həyat tərzi ilə osteoporozun qarşısını almaq mümkündür. Buna görə də risk faktorlarını azaltmaq və sümük sağlamlığını qorumaq üçün profilaktik tədbirlərə riayət etmək vacibdir.